Odszkodowanie i zadośćuczynienie. Co to i jaka jest różnica?

Co to jest zadośćuczynienie?

Zadośćuczynienie to świadczenie pieniężne, którego celem jest kompensacja szkody w postaci skutków doznanego cierpienia o charakterze wewnętrznym. W języku prawnym jest określane jako krzywdę.

Zadośćuczynienie przykłady

W przypadku polskiego prawa pojęcie zadośćuczynienia jest stosowane w kontekście wielu roszczeń, które z kolei wyodrębnia się wg kryterium zdarzenia m.in. utrata osoby najbliższej, naruszenie dóbr osobistych, uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia.

Co to jest odszkodowanie?

Odszkodowanie to świadczenie, o które może wnioskować osoba poszkodowana za wyrządzoną szkodę od sprawcy lub podmiotu ponoszącego za niego odpowiedzialność (np. towarzystwo ubezpieczeniowe).

Naprawa szkody powinna się odbyć wg wyboru osoby poszkodowanej:

• przywrócenie stanu poprzedniego,
• zapłata odpowiedniej sumy pieniężnej.

Jeśli przywrócenie do stanu poprzedniego nie jest możliwe lub wiąże się z nadmiernymi kosztami lub trudnościami, roszczenie poszkodowanego zawęża się do świadczenia finansowego.

Szkoda może dot. osoby lub majątku. W przypadku odszkodowania polskie prawo stanowi o konieczności pokrycia poniesionych strat oraz utraconych korzyści. Celem odszkodowania jest wyrównanie szkody, nie może być zatem wyższe niż wyrządzona szkoda. Niestety ubezpieczyciele w prawie każdym przypadku wypłacają zaniżone odszkodowanie z OC.

Odszkodowanie a zadośćuczynienie - jakie są różnice?

Największą różnicą między odszkodowaniem a zadośćuczynieniem jest cel, jaki ma dane świadczenie. Oba te świadczenia pokrywa odpowiedzialność cywilna sprawcy i ubezpieczenie NNW, jeśli osoba poszkodowana ma opłaconą polisę NNW. W przypadku odszkodowania takim celem jest rekompensata szkody majątkowej. Natomiast zadośćuczynienie ma na celu wyrównanie szkody niemajątkowej, czyli takiej, która powstała w wyniku wywołania rozstroju zdrowia.

Szkoda majątkowa

Zdefiniowanie szkody majątkowej nie przysparza raczej jakiś większych trudności. Jest nią np. uszkodzenie pojazdu w kolizji drogowej (może to być szkoda częściowa lub szkoda całkowita). Właściciel pojazdu może się ubiegać o odszkodowanie z OC sprawcy lub AC. Osoba poszkodowana w wypadku z kolei ma prawo do m.in. zwrotu kosztów leczenia.

Szkoda niemajątkowa

Szkoda niemajątkowa jest definiowana jako cierpienie fizyczne oraz psychiczne, np. wynikające ze straty osoby bliskiej. Można powiedzieć, że zadośćuczynienie to finansowe wyrównanie krzywdy. O zadośćuczynienie można się ubiegać tylko w przypadku szkody osobowej.

Wysokość i wypłata zadośćuczynienia

Ustalając wysokość zadośćuczynienia powinno się brać pod uwagę kilka czynników:

• długotrwałość choroby,
• stopień nasilenia cierpień fizycznych i psychicznych, uszczerbku na zdrowiu,
• trwałość następstw zdarzenia,
• konsekwencje, jakie ponosi osoba poszkodowana związku z uszczerbkiem na zdrowiu (chodzi o konsekwencje zarówno w życiu osobistym, jak i społecznym).

Niezwykle trudno jest oszacować, jaką wartość ma ból po stracie najbliższej osoby czy po utracie całkowitej sprawności, ale jednak stanowi on podstawę dochodzenia zadośćuczynienia w najwyższej możliwej kwocie. W tego rodzaju sprawach najczęściej wypowiadają się biegli z zakresu psychologii oraz psychiatrii. Specjaliści oceniają wpływ danego zdarzenia na stan psychiczny osoby poszkodowanej.

Warto podkreślić, że wysokość zadośćuczynienia, jaką otrzymuje osoba poszkodowana, powinna zapewnić jej emocjonalną równowagę, naruszoną przez doznane psychiczne cierpienia.

Ustalając wysokość zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej brany jest pod uwagę m.in. stopień pokrewieństwa ze zmarłym, łącząca ich więź, cierpienie psychiczne.

Należy także zwrócić uwagę na to, że aktualnie nie ma w prawie ściśle określonych kryteriów, którymi powinno się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia.

Warto zwrócić uwagę na jednorazowy charakter zadośćuczynienia. Powinno obejmować nie wszelkie cierpienia, jakie doznała osoba poszkodowana, ale i także te odczuwane w przyszłości.

Zgodnie z wytycznymi Sądu Najwyższego przy ustalaniu wysokości kwoty wypłacanej z tytułu zadośćuczynienia należy wziąć pod uwagę konkretny przypadek oraz okoliczności zdarzenia mające wpływ na rozmiar szkody. Różnice w wysokości świadczeń za podobne wypadki dobrze obrazuje odszkodowanie za poślizgnięcie. Jednak osoba na skutek takiego wypadku może doznać urazu, którym będzie skręcenie i naderwanie stawu skokowego. Odszkodowanie będzie wtedy niższe niż w przypadku osoby, która po takim poślizgnięciu złamała kostkę boczną. Czasami poślizgnięcie może też prowadzić do skręcenia stawu kolanowego. Jeśli uraz będzie poważny, to możesz dostać odszkodowanie za artroskopię kolana.

Wysokość odszkodowania

Odszkodowanie powypadkowe, podobnie jak zadośćuczynienie, ma pełnić rolę kompensacyjną. Wysokość odszkodowania nie powinna być wyższa, niż doznana szkoda majątkowa. W tym przypadku jednak sporo łatwiej jest ustalić konkretną kwotę - z uwagi na to, że szkodę materialną łatwiej “zmierzyć”.

Poniesione koszty można udowodnić - przedstawić rachunki czy faktury za np. wizytę lekarską, rehabilitację. Przydatna w ustalaniu odszkodowania może być opinia lekarska, która potwierdzi po pierwsze zasadność poniesienia kosztów, a po drugie ich związek przyczynowo-skutkowy z danym zdarzeniem. Podobnie jest z kosztem naprawy pojazdu – można go łatwo ustalić z pomocą rzeczoznawcy.

Zadośćuczynienie za rozstrój zdrowia psychicznego

Zadośćuczynienie za rozstrój zdrowia psychicznego, to nic innego jak zadośćuczynienie za krzywdę.

Jak uzyskać zadośćuczynienie oraz odszkodowanie?

Osoba poszkodowana może ubiegać się jednocześnie o odszkodowanie oraz zadośćuczynienie. Walka z ubezpieczycielem, szczególnie o wypłatę tego drugiego świadczenia, nie jest taka prosta.

W przypadku starania się o zadośćuczynienie pamiętaj, aby uzasadnić swój wniosek o odszkodowanie. Dyspozycja wypłaty odszkodowania też jest ważna – bez niej ubezpieczyciel nie wypłaci Ci odszkodowania. Wymaga się, aby opisać cierpienia, jakich doznałeś w wyniku wypadku. Jeśli chcesz mieć pewność, że zakład ubezpieczeń wypłaci wszystkie należne świadczenia i to w odpowiedniej wysokości, to powierz swoją sprawę specjaliście. Profesjonalny pełnomocnik przeanalizuje Twoją dokumentację i zgłosi do ubezpieczyciela wszystkie roszczenia, jakie Tobie przysługują.

Oczywiście możesz samodzielnie walczyć z ubezpieczycielem. Jeśli wnioskowana kwota nie jest duża, to nie powinieneś mieć większych problemów z uzyskaniem świadczenia. Problemy i to spore mogą się zacząć w przypadku większych kwot. Wówczas niejednokrotnie sprawa kończy się dopiero na etapie sądowym, gdzie nie wystarcza odwołanie od decyzji ubezpieczyciela.

Pamiętaj, że walka z ubezpieczycielem w pojedynkę będzie wymagała cierpliwości oraz zaangażowania. Zupełnie inaczej to wygląda, jeśli zdecydujesz się na profesjonalnego pełnomocnika i pomoc w uzyskaniu odszkodowania.

Dobrą praktyką jest m.in. możliwość kontaktu przez internet czy telefon. Wówczas proces ubiegania się o świadczenia jest prostszy i szybszy, a przy tym także skuteczny. Doświadczony specjalista wie, jak wygląda cała procedura.

Jak napisać wniosek o zadośćuczynienie?

We wniosku o zadośćuczynienie muszą się znaleźć takie dane jak:

• imię i nazwisko poszkodowanego,
• adres zamieszkania,
• nazwa zakładu ubezpieczeń,
• adres siedziby towarzystwa ubezpieczeń,
• dane sprawcy wypadku,
• numer polisy OC sprawcy,
• wnioskowana suma zadośćuczynienia,
• uzasadnienie wniosku.

Oprócz wniosku należy przedstawić odpowiednią dokumentację. Pamiętaj, że wnioskując o zadośćuczynienie za ból i cierpienie konieczne mogą być m.in. opinie psychologiczne.

Jak wygląda rozróżnienie tych dwóch świadczeń w praktyce?

Najbardziej obrazowym sposobem przedstawienia różnicy pomiędzy tymi dwoma świadczeniami będzie pokazanie ich na przykładzie sytuacji z życia.

Pan Marcel został potrącony przez pirata drogowego, gdy poruszał się po drodze niepublicznej. W wyniku wypadku doznał on złamania ręki, przez co nie mógł zarobkować przez kilka miesięcy. Aby uzyskać należne świadczenia, poszkodowany zgłosił się do kancelarii odszkodowawczej. Takie rozwiązanie zapewniło poszkodowanemu możliwość dochodzenia zapłaty tych świadczeń.

Za co dostał odszkodowanie i co ono obejmowało? Odszkodowanie dostał za zakup leków, koszty dojazdu do placówek medycznych, za koszty leczenia i rehabilitacji, za zakup sprzętu do rehabilitacji, a także w ramach wyrównania strat zarobkowych, które poniósł przez niemożność wykonywania swojej pracy.

Za co dostał zadośćuczynienie? Zadośćuczynienie pieniężne miało wynagrodzić szkodę niemajątkową, czyli obejmowało wynagrodzenie poszkodowanemu uszczerbku na zdrowiu doznanego w wyniku wywołania rozstroju zdrowia, a także dyskomfortu psychicznego, który wynikał z doznanych w wyniku wypadku obrażeń. Miało to być naprawienie krzywdy, której doznał Marcel. Wypłatę zadośćuczynienia za smagnięcie biczem i złamanie ręki uiszczono na koncie poszkodowanego po zakończeniu jego sprawy.

Podsumowanie:

• Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę ma na celu wyrównanie szkody niemajątkowej.
• Zadośćuczynienie ma wymiar finansowy, ale nie jest odszkodowaniem.
• W porównaniu do odszkodowania ustalenie wysokości zadośćuczynienie jest bardziej problematyczne.
• W przypadku wysokich świadczeń warto powierzyć swoją sprawę profesjonalnemu pełnomocnikowi.

Źródła

Kodeks cywilny