Poziom potrzeby wsparcia osoby niepełnosprawnej – co to jest?

Poziom potrzeby wsparcia osoby z niepełnosprawnością to nowy mechanizm, który polski rząd wprowadzi razem ze świadczeniem wspierającym. Nadal nie wiadomo, jak ma wyglądać kwestia poziomu potrzeby, który będzie kwalifikować do świadczenia, bo nie ma w tej kwestii zgody między sejmem a senatem. W tym artykule znajdziesz wszystkie niezbędne informacje o poziomie potrzeby wsparcia.

Skala potrzeby wsparcia dla osób z niepełnosprawnością – co to?

Potrzeba wsparcia jest następstwem braku (np. w przypadku całościowych zaburzeń rozwojowych) lub utraty autonomii intelektualnej, psychicznej, fizycznej lub sensorycznej. Jest ona ściśle związana ze zdolnością danej osoby do samodzielnego wykonywania codziennych czynności.

Poziom potrzeby wsparcia to nowy sposób klasyfikacji niepełnosprawności, który ma być ustalany poprzez decyzję. Zamysł jest taki, że ta nowa, dodatkowa klasyfikacja ma doprowadzić do utrzymania niezależności osoby niepełnosprawnej.

Po osiągnięciu pełnoletności osoby z niepełnosprawnością będą mogły uzyskać nowe świadczenie wspierające, które będzie przeznaczone specjalnie dla nich, a nie dla osoby sprawującej opiekę, jak w przypadku świadczenia pielęgnacyjnego.

Co więcej, zmiany zakładają, że świadczenie pielęgnacyjne będzie od 2024 r. dostępne tylko i wyłącznie dla opiekunów osób poniżej 18. r.ż., ale dla osób, które uzyskają je od wejścia w życie nowej ustawy, będzie ono związane z możliwością podjęcia dodatkowej pracy zarobkowej.

Kto może się starać o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia?

Możesz starać się o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia, jeśli należysz do jednej z 4 grup:

• osób, które mają orzeczenia o jakimkolwiek stopniu niepełnosprawności;
• osób, które zostały zakwalifikowane do jednej z grup inwalidzkich, zanim w życie weszła ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, o ile ich orzeczenie nadal jest ważne;
• osób posiadających orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy od lekarza orzecznika z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych , niezdolności do samodzielnej egzystencji lub częściowej niezdolności do pracy,
• osób, które składają wniosek o przyznanie im orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (mogą jednocześnie wnioskować o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia).

Oczywiście są to tylko kryteria, na podstawie których Twój wniosek zostanie w ogóle dopuszczony do rozpatrzenia. Poziom potrzeby wsparcia, który zostanie dla Ciebie ustalony, może niestety być na tyle niski, że nie zapewni Ci nowego świadczenia. Szczególnie, że ma ono przysługiwać tylko osobom, które osiągną co najmniej 70 punktów potrzeby wsparcia ze 100 możliwych.

Kto wydaje decyzję o poziomie potrzeby wsparcia?

Decyzję o poziomie potrzeby wsparcia mogą wydawać tylko i wyłącznie wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności. To dosyć duża zmiana w stosunku do orzeczeń o niepełnosprawności, ale jest to w pewien sposób racjonalne. Dlaczego? Dlatego, że staranie się o taką decyzję wymaga posiadania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, dlatego naturalnym jest, że kolejną decyzję wyda organ wyższej instancji.

Jak ma przebiegać ustalenie poziomu potrzeby wsparcia?

Ustawa już na tym etapie precyzuje wiele kwestii, jeśli chodzi o ustalanie poziomu potrzeby wsparcia. Przede wszystkim taka decyzja ma ustalana na podstawie obserwacji oraz oceny funkcjonowania codziennego, a także na podstawie wywiadu z osobą, której ma dotyczyć decyzja o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia.

Ustalanie potrzeby wsparcia ma się odbywać w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej, żeby było bardziej precyzyjne, ale także po to, żeby oszczędzić zbędnego trudu osobie, która stara się o ustalenie potrzeby wsparcia. Oczywiście potrzebna jest zgoda na to, żeby badanie odbyło się właśnie w miejscu zamieszkania. W razie potrzeby może się odbyć w innym miejscu, które wskaże komisja.

Kryteria punktacji mają bazować na Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF). Komisje składające się z 3 członków będą również sprawdzać, jakiego rodzaju wsparcia potrzebuje osoba z niepełnosprawnością przy wykonywaniu konkretnych czynności. Może to być:

• wykonywanie czynności przy pomocy technologii wspomagających funkcjonowaniu osoby z niepełnosprawnością,
• nadzór osoby sprawującej opiekę podczas samodzielnego wykonywania określonych czynności przez OzN,
• częściowe wsparcie fizyczne przy wykonywaniu czynności,
• całkowite wsparcie fizyczne przy wykonywaniu czynności,
• wsparcie specjalne przy wykonywaniu czynności.

Co niezwykle istotne, po upływie pełnego roku kalendarzowego od dnia, w którym wejdzie w życie Ustawa o świadczeniu wspierającym, minister do spraw zabezpieczenia społecznego zweryfikuje, czy ustalanie poziomu potrzeby wsparcia przebiega prawidłowo.

Sprawdzi też czy procedury zawarte w treści ustawy są odpowiednio przestrzegane. Na podstawie tej weryfikacji przekaże swoje rekomendacje Radzie Ministrów, która będzie mogła podjąć odpowiednie działania korygujące, jeśli te okażą się być konieczne. Osoby niepełnosprawne muszą mieć zapewniony taki system, który nie będzie nikogo wykluczać ze względu na rodzaj dolegliwości i utraty autonomii, zarówno fizycznej, jak i psychicznej.

Minister ds. zabezpieczenia społecznego ustali, jak mają wyglądać standardy w zakresie ustalania potrzeby wsparcia i wyda w tej sprawie osobne rozporządzenie.

Poziom potrzeby wsparcia może być ustalony maksymalnie na 7 lat. Po upływie tego okresu trzeba się starać o wydanie nowej decyzji o poziomie potrzeby.

Ustalony poziom potrzeby wsparcia a kwota świadczenia wspierającego

Senat i sejm nadal nie osiągnęli kompromisu, jeśli chodzi o kwoty świadczenia wspierającego dla poszczególnych poziomów potrzeby wsparcia.

Senat chce, żeby wyglądało to następująco:

635 zł – 40% renty socjalnej przy poziomie od 50 do 57 punktów,

1111 zł – 70% renty socjalnej przy poziomie od 58 do 65 punktów,

1588 zł – 100% renty socjalnej, od 66 do 73 punktów,

2223 zł – 140% renty socjalnej, od 74 do 81 punktów,

2859 zł – 180% renty socjalnej, od 82 do 89 punktów,

3495 zł – 220% renty socjalnej, od 89 punktów.

W pierwszym projekcie ustawy były założenie, że będą tylko trzy poziomy wsparcia, z czego ten najwyższy miał być równy dwukrotności renty socjalnej, środkowy równy rencie socjalnej, a najniższy miał stanowić tylko połowę jej wartości.

Jak uzyskać decyzję o wsparciu?

Jeśli chcesz uzyskać decyzję o poziomie potrzeby wsparcia, to musisz złożyć odpowiedni wniosek do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Co ważne, taki wniosek możesz złożyć w formie papierowej, nawet za pośrednictwem powiatowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności. Jeśli zdecydujesz się złożyć wniosek za pośrednictwem powiatowego zespołu, to zespół ten musi go przekazać do wojewódzkiego zespołu w ciągu 7 dni od daty otrzymania wniosku.

Możesz też złożyć wniosek elektronicznie, za pomocą specjalnego systemu teleinformatycznego, który został utworzony przez ministra ds. zabezpieczenia społecznego.

W przypadku elektronicznego składania wniosku potrzebny Ci będzie profil zaufany, profil osobisty lub inny środek identyfikacji elektronicznej ,który został wydany w systemie identyfikacji elektronicznej przyłączonym do krajowego węzła identyfikacji elektronicznej.

Wniosek o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia – co już wiadomo?

Aktualnie ustawa zakłada, że wniosek ma być podzielony na 4 części, a jego wzór zostanie udostępniony przez ministra ds. zabezpieczenia społecznego w biuletynie informacji publicznej.

Wniosek ma zawierać:

1. Dane osobowe osoby, która stara się o uzyskanie poziomu potrzeby wsparcia (imię i nazwisko, data i miejsce urodzenia, numer PESEL, adres zameldowania, numer telefonu, adres poczty elektronicznej, dane o dokumencie tożsamości.
2. Informację na temat tego, czy osoba ubiegająca się o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia ma ważne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy albo orzeczenie o przydziale do grupy inwalidzkiej.
3. Informację o złożeniu wniosku o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, jeśli został złożony.
4. Zgodę lub brak zgody na przeprowadzenie badania w sprawie ustalenia poziomu potrzeby wsparcia w miejscu zamieszkania osoby starającej się o uzyskanie poziomu potrzeby wsparcia.

Odwołanie od decyzji w sprawie ustalenia poziomu potrzeby wsparcia

W ciągu 14 dni od otrzymania decyzji wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności możesz złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Jeśli zmieni się Twoja potrzeba w zakresie wykonywania jakiejkolwiek czynności z formularza, to możesz wystąpić z wnioskiem o wydanie nowej decyzji w sprawie potrzeby wsparcia w dowolnym czasie.

Podsumowanie

• Poziom potrzeby wsparcia powstał z myślą o nowym świadczeniu wspierającym i ma być nowym, dodatkowym sposobem na określenie potrzeb osób z niepełnosprawnością.
• Badania w celu wydania decyzji o potrzebie wsparcia będą się odbywać w miejscu zamieszkania osoby zainteresowanej, o ile taka osoba wyrazi na to zgodę.
• Badane mają być wszystkie aspekty funkcjonowania: fizyczny, intelektualny, psychiczny i sensoryczny.

Źródła

Ustawa o świadczeniu wspierającym

Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

Ustawa o świadczeniach rodzinnych